‘Op de begraafplaats komt de geschiedenis tot leven’

De vergeten begraafplaats aan het Keern, overwoekerd en vernield, is weer in ere hersteld. Dankzij Rita Lodde, die met een team vrijwilligers de plek helemaal wist op te knappen. ‘Het is een belangrijke plek. Deze oase van rust en stilte vertelt de geschiedenis van onze stad.’

Rita Lodde is genomineerd voor Vrijwilliger van het Jaar 2021 van Hoorn.

Een paar jaar geleden was het kerkhof aan het Keern een onheilspellende plek. ‘Omdat er nauwelijks naar werd omgekeken, was er veel vernield en beklad met graffiti’, vertelt Rita. ‘Het onkruid stond metershoog’, vult vrijwilliger Jan Laan aan. Gebroken grafstenen, verwaarloosde paden: de begraafplaats had dringend liefde en aandacht nodig. Daarom richtte Rita samen met John Lamers en Herman Kaptein in 2019 de stichting Vrienden van de begraafplaats Keern op, die ervoor zorgt dat deze plek weer helemaal wordt opgeknapt.

Organiseren en regelen

Elke woensdagochtend komt een team vrijwilligers bij elkaar op de begraafplaats om alles weer netjes te krijgen. Jan Laan is een van die vrijwilligers. ‘We zijn de paden gaan herstellen en het onkruid gaan wieden’, vertelt hij. ‘En zo ontdekten we bijzondere stenen, bijvoorbeeld van mensen die in de Tweede Wereldoorlog zijn begraven.’ Rita wroet zelf niet in de aarde, maar organiseert en regelt van alles. ‘Toen kindergraven moesten worden geruimd om plek te maken voor een nieuwe weg, waartegen we vanuit Oud Hoorn geprotesteerd hebben, heeft de gemeente gelukkig een mooi monument laten maken in de vorm van een carillon. Op elke geboortedatum van de kinderen speelt dat carillon, precies om twaalf uur ’s middags, om ze toch op deze plek te blijven herdenken.’ Dankzij een geschenk van de gemeente zullen binnenkort twee klassieke Engelse banken geplaatst worden, zodat mensen rustig kunnen genieten van deze plek van herinnering en bezinning.

Ontroerend

Rita zet zich al jaren in voor het behoud van erfgoed in Hoorn, onder andere als secretaris voor Vereniging Oud Hoorn, lid van de werkgroep Hoorn Huizen Straten Mensen, de publicatiestichting Bas Baltus en als initiatiefnemer van ‘Verjaardag van de stad.’ De begraafplaats speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van Hoorn. ‘Hier worden geen mensen meer begraven, hooguit wordt twee keer per jaar iemand bijgezet in een familiegraf. Toch komen nog regelmatig mensen naar de begraafplaats, om aandacht te besteden aan iemand die hier is begraven. Het graf van een jongetje, verdronken in 1962, wordt nog elke week bezocht door zijn broer.’

Op een gegeven moment lag er een boeket op de begraafplaats, op een plek waar graven zijn geruimd. ‘Er zat een kaartje aan: voor onze moeder op haar verjaardag. Dan merk je dat deze begraafplaats nog leeft. Het is een plek van rust en stilte, vlakbij de binnenstad. Dat is toch bijzonder?’

Monument

Inmiddels heeft een groot deel van de begraafplaats een monumentale status gekregen. En dat heeft voordelen, weet Rita. ‘De gemeente zal deze plek niet meer snel over het hoofd zien. Toen de huidige burgemeester jaren geleden de begraafplaats bezocht, schrok hij ook van de staat van onderhoud. Dat was in 2021 wel anders, toen hij op Open Monumentendag aanwezig was op de begraafplaats om het nieuwe hek te sluiten.’ Een hek sluiten? Hoe zit dat? ‘Rond de begraafplaats staat een hoge muur, die de begraafplaats aan het zicht onttrekt van voorbijgangers. Vroeger sloot een smeedijzeren hek de plaats af, en zo’n vergelijkbaar hek is weer terug. De verkeerssituatie op het Keern laat het helaas niet toe dat we dit hek als toegangspoort tot de begraafplaats kunnen gebruiken, maar voorbijgangers kunnen de begraafplaats door het hek wel zien. De poort is op 11 september officieel door de burgemeester samen met de voorzitter voor altijd gesloten met een speciaal gedicht door de stadsdichter Levi Noë.’

Levende geschiedenis

Het hek is af, het carillon speelt, de banken komen eraan, de graven zijn grotendeels opgeknapt en het onkruid op de paden en tussen de graven is nu zo’n beetje weg. Is Rita zo’n beetje klaar met haar werk hier? Zeker niet. ‘We zijn bezig alle graven in kaart brengen, in een digitale database die bezoekers moeten kunnen raadplegen met een QR-code bij de poort. Op die manier kunnen mensen makkelijker vinden wie er allemaal op de begraafplaats zijn begraven en waar ze liggen. En informatieborden bij de ingang van de begraafplaats. Dan gaat de geschiedenis van deze plek écht leven.’

Nominatie Vrijwilligersprijs

Rita voelt zich vereerd dat ze is genomineerd voor de Vrijwilligersprijs Hoorn, maar zelf wilde ze liever Jan Laan nomineren. Rita: "Jan is een harde werker, hij heeft oog voor het werk dat er gedaan moet worden. Bovendien is het een plezierig persoon. Hij verdient het om in het zonnetje gezet te worden.' 

Jan is een van die vrijwilligers die bijna elke dag op de begraafplaats te vinden is. Door omstandigheden een man van weinig woorden, maar wel met groene vingers en een indrukwekkend verhaal, dat wij dan ook graag willen delen. Benieuwd naar Jan? Lees hier zijn verhaal.

Stem op Rita

Vind jij dat Rita moet worden verkozen tot Vrijwilliger Hoorn 2021? Breng dan via vrijwilligersprijshoorn.nl je stem uit! Stemmen kan tot en met 9 december.